Wielkie dzieło inżynierskie jakim była budowa Przekopu Wisły całkowicie zmieniło historię Mierzei Wiślanej, w szczególności osad pośród których poprowadzono nowe ujście. Od tamtego roku Gdańsk i Żuławy zostały uwolnione od wielkich powodzi, niosących z sobą tragedie ludzkie i niebywałe zniszczenia materialne. W końcu mieszkańcy mogli zapomnieć o utrapieniach wiosennych czy letnich wezbrań, których skutki przejmowały na siebie łaki międzywala. Solidne wały, być może największe w tej części Europy, ujarzmiły kapryśną rzekę.

Nowe ujście przyciągało perspektywami rozwoju, nowymi możliwościami. Pojawili się liczni rybacy, rozwinęło się rolnictwo, innego wymiaru nabrała oświata. Zaczęto wykorzystywać gospodarczo piękne plaże. Stały się modne. Prezentowane w informatorach, prospektach, pocztówkach czy drukach ulotnych cesarskich Niemiec, następnie Wolnego Miasta Gdańska, przyciągały coraz to liczniejszych turystów, pragnących osobistego kontaktu z niezwykłą przyrodą.

Druga wojna światowa zmieniła dzieje ujścia jak i nieodległego miasta. To właśnie tutaj zakończyły swój bojowy szlak liczne jednostki Wehrmachtu, rozpoczęła się morska tragedia więźniów Stutthofu, tutaj zaczęło się też nowe życie polskich osadników. Młode pokolenie uznało je za swoje miejsce na ziemi, za „małą ojczyznę”. Ujście zaczęło inspirować prace licznych artystów. Wielu z nich przebywając tylko czasowo, na długie lata czuło się związanych z nim serdecznymi więzami. Inni pozostali tu na stałe, swoim talentem nadając tej odleglej dzielnicy Gdańska niepowtarzalny charakter.

W przyszłości, można sądzić, stanie się obszar Przekopu Wisły obowiązkowym miejscem odwiedzin gości Gdańska, bowiem jego oryginalność stanie się uznaną marką miasta.

Trzy spotkania z Trzecim Ujściem Wisły

W sobotę, 26 października 2013, w budynku szkoły w Mikoszewie odbyło się spotkanie autorskie Waldemara Nocnego, który prezentował swoją najnowszą książkę historyczną - „Trzecie Ujście Wisły”.

Pięknie wydana, zawiera setki kolorowych fotografii, unikalnych, niedostępnych gdzie indziej informacji na temat powstania Przekopu Wisły. Praca składa się z jedenastu rozdziałów, opisuje dzieje miejscowości, na terenie których powstał Przekop, walory przyrodnicze, kulturę, oświatę, religię i dramatyczne wydarzenia związane z ujściem Wisły. Wiele historycznych zdjęć z czasów budowy Przekopu, nigdzie dotychczas nie publikowanych oraz mnóstwo informacji zebranych z pietyzmem przez autora stanowi o niewątpliwej wartości tej książki.

Docenili to mieszkańcy Mikoszewa, miejsca ściśle związanego z dziejami Przekopu, przybywając na spotkanie świetnie przygotowane przez dyrektor gimnazjum w Mikoszewie, panią Katarzynę Janowską i jej nauczycielki oraz młodzież, która wzbogaciła ów wieczór wokalnie, czytając również fragmenty pracy. Dla wielbicieli słodyczy została także otwarta kawiarenka Samorządu Uczniowskiego. Na spotkanie przybyła również Jolanta Kwiatkowska, wójt Gminy Stegna, która wraz z Prezydentem Miasta Gdańska objęła honorowy patronat nad tą książką.

Kolejne spotkanie (17.11.2013) odbyło się w Sobieszewie. Pierwsza godzina spotkania przebiegła w świetle świec z powodu awarii prądu w całej dzielnicy - bardzo tajemniczo i romantycznie... Pomimo komplikacji ze światłem był tłum gości, trzeba było dostawiać krzesła i ławki, sala pękała w szwach. W drugiej części imprezy zaplanowano wyświetlanie zdjęć z budowy Przekopu Wisły w XIX w. Na szczęście prąd wyczuł kiedy ma się pojawić i wszystko wyśmienicie się udało. Tym razem spotkanie poprowadził pracownik Wyspy Skarbów, pan Paweł Jarczewski. Bardzo profesjonalnie czytał fragmenty książki i prezentował fotografie z rzutnika.

Pomimo zawirowań pogodowych 6 grudnia 2013r. odbyło się kolejne spotkanie promocyjne. Tym razem w Filii Gdańskiej WÍBMP przy ul. Mariackiej 42. Fragmenty książki czytał pan Florian Staniewski. Goście przybyli prawie w komplecie, mimo kapryśnej aury i wielu innych imprez kulturalnych odbywających się w tym samym terminie. Padło wiele pytań, głównie dotyczących powstania Przekopu Wisły oraz dramatycznych wydarzeń wojennych i powojennych przy ujściu rzeki.

Autor z satysfakcją opowiadał o poszukiwaniu zdjęć z budowy Przekopu Wisły, które musiały powstać, gdyż każda większa inwestycja w tamtym czasie była przez inwestorów czy dziennikarzy uwieczniana na fotografiach. Z pewnością więc dzieło inżynierskie porównywalne z budową Kanału Kilońskiego (większość maszyn po jego zakończeniu przewieziono na Żuławy), była zachowana w formie zdjęciowej. Okazało się, iż Uniwersytet Techniczny w Berlinie stał się ich właścicielem, udostępnił je w formie elektronicznej, a wydawcy umożliwił ich wykorzystanie. Kilkanaście z nich udało się umieścić w pracy, przywracając historyczną pamięć temu wydarzeniu, rozpraszając domysły, czasami wręcz absurdalne teorie dotyczące budowy czy samych budowniczych.

KATARZYNA ŻELICH